Wat is een model?
Er bestaan verschillende definities en omschrijvingen van het begrip ‘model’, afhankelijk van de context. De basis is echter steeds, dat er bij een model steeds sprake is van een geheel van elementen, dat een afspiegeling vormt van een ander geheel. Een model wordt ook gezien als een abstractie van zijn onderwerp, in de zin dat alleen een selectie van de elementen opgenomen wordt. We kunnen het begrip ‘model’ dan ook beschrijven als:
een gestructureerde afbeelding van een stukje van de werkelijkheid, waarbij een beperkt aantal van de elementen van die werkelijkheid wordt beschouwd.
Aan deze omschrijving kunnen verschillende conclusies verbonden worden. Een model is altijd een abstractie. De kneep zit hem in wat je weglaat en wat je opneemt. De criteria hiervoor ontleen je aan het doel waarvoor je het model maakt.
Het is met andere woorden niet goed mogelijk een model te maken, laat staan een goed model, zonder te weten waarvoor je het maakt.
Als je geen helder beeld van het doel van het model hebt, leidt dit er meestal toe, dat je voor de zekerheid maar veel dingen opneemt. Het resulterende model is dan complex en onoverzichtelijk.
Doelen van een model kunnen zijn:
- het verkrijgen van inzicht in de samenstelling of het functioneren van een deel van de werkelijkheid (bijvoorbeeld in een discussie);
- het fungeren als didactisch instrument: om anderen uit te leggen hoe iets in elkaar zit of werkt;
- als hulpmiddel bij de besturing: daarbij speelt ook het eerst genoemde doel een rol. Een bijzondere rol bij de besturing kan een model spelen, als het gebruikt wordt voor het uitvoeren van consequentiestudie (simulatiemodellen);
- als middel bij het ontwerpen: van een proces, een informatiesysteem, een organisatie, een netwerk. Het model fungeert dan als bouwtekening.
Bij gegevensmodellering worden we in het algemeen geconfronteerd met ontwerpmodellen. Wanneer we het ontwerp op hoofdlijnen beschrijven, spreken we vaak over architecturen. Binnen de modellencyclus hebben de modellen ieder een specifiek doel. Deze doelen worden aldaar beschreven.